Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Nedir? Nasıl Yapılır?

Dijital dönüşüm olgunluk analizi ile işletmelerin organizasyonel yapıları, üretim süreçleri, müşteri ilişkileri, Ar-Ge ve Ür-Ge yönetimi, kalite yönetimi, depo yönetimi, bakım yönetimi, vb tüm süreçleri işletmeye özel kriterler çerçevesinde, işletmenin dijital dönüşüm teknolojilerine sahip olma, yararlanma ve bunlardan stratejik avantaj sağlama düzeyi belirlenir.

Olgunluk modelleri, kuruluşların belirli bir işlevsel, stratejik veya örgütsel alanda mevcut yeterlilik düzeylerini anlamalarına yardımcı olmak için genellikle mevcut durum değerlendirme temelinde kullanılan nispeten yaygın bir araçtır. Ayrıca, farklı olgunluk analizlerini kullanmak, değerlendirmek ve tartışmak, bir kuruluşun zaman içinde daha yüksek bir olgunluk düzeyine geçişini kolaylaştıracak ortak bir anlayış kazanması için de  yardımcı olabilir.

Olgunluk modelleri, ağırlıklı olarak metriklere dayanmak yerine, süreçlere ve bu süreçlerin geniş sonuçlarına odaklanır. Doğaları gereği, Olgunluk Modelleri süreçlerin ayrıntılarına veya geniş kapsamlı sonuçlarına nasıl ulaşılması gerektiği konusunda kuralcı değildir. 

Bununla birlikte, Olgunluk Modelinin bir işletmenin değerlendirmesinde yardımcı olacağı noktalar, işletmenin mevcut durumu (süreç, organizasyon ve teknoloji bileşenlerinde) kendilerini nerede gördükleri ve ayrıca dijital dönüşüm kültürü ve liderliği seviyeleridir.

Şunu da belirtmekte fayda görüyorum: Herkese uyan veya uygulanması gereken ayrıntılı tek bir Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Yöntemi yoktur.

Dijital Dönüşüm Nedir?

Dijital dönüşüm, bir organizasyon, endüstri veya ekosisteme, tüm düzey ve işlevlerdeki dijital teknolojilerin (her türlü yazılım ve donanım), süreçlerin ve yetkinliklerin aşamalı ve akıllı bir şekilde entegre edilmesi ile yaşanan kültürel, organizasyonel ve operasyonel bir değişimdir.

Dijital dönüşüm, çeşitli paydaşlar (mümkün olan en geniş anlamda müşteriler) için değer ve yeni hizmetler yaratmak, yenilik yapmak ve değişen koşullara hızla uyum sağlama yeteneklerini kazanmak için teknolojileri kullanır.  

Dijital Dönüşüm Teknolojik Altyapının Dönüşümü Değildir. Dijital Dönüşüm, Yeni Bir İş ve Yaşam Kültürüne Geçiştir.

Bir kuruluşun, iş sonuçlarına ulaşmak için dijital dönüşümü yalnızca dijital teknoloji açısından değil, insanlar, kültür ve süreçler dahil olmak üzere bütünsel ele alması gerekir. Bu bakış açısı ile ilerlerse dijital olgunluğa ulaşır.

Dijital Olgunluk Nedir?

Dijital Olgunluk, bir kuruluşun teknolojideki gelişmelere ve değişen trendlere hızlı bir şekilde yanıt verme yeteneğini ifade eder. Odak noktası, bu yeni yetenekler ve tüketici çıkarları aracılığıyla, rakiplere karşı rekabet avantajı sağlayacak kadar hızlı değer yaratmaktır. Dijital Olgunluk, yeni teknolojiden en iyi şekilde yararlanabilecek araçlara ve insan kaynaklarına yatırım yapılmasını gerektirir.

Şirketler İçin Dijital Olgunluğun Önemi

COVID-19 salgını, şirket liderlerini, dijital dönüşümü beklenenden daha erken benimsemeye sevk ederek, dijital teknolojilerin daha önce hiç görülmemiş bir hızda uygulanmasına neden oldu. Bu durum, istatistiklerle de kanıtlanmıştır. Sözgelimi Deloitte’ın küresel çapta yaptığı araştırmaya baktığımızda, Bilgi Teknolojileri yöneticilerinin %97’sinin, şirketlerinin COVID nedeniyle dijital dönüşümden geçtiğini ve %60’ının ise “COVID’in büyük miktarda değişikliğe” sebep olduğunu belirttiklerini görürüz.

Bu dijital dönüşüm zorunluluğuna, “Dijital dönüşüm olgunluk” düzeyi yüksek olan firmaların, çok daha hızlı uyum sağlayarak rekabet avantajı kazandıklarını görmekteyiz.

Ayrıca Deloitte raporunda, dijital olgunluğa sahip şirketlerin %43’ünün sektör ortalamalarından, önemli ölçüde daha yüksek net kar elde ettiğini bildirmiştir.

Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizinin Amacı Nedir?

Dijital olgunluk modelinin amacı, şirketinizin mevcut performansını değerlendirmek ve gelecekteki dijital dönüşümünüz için bir yol haritası sağlamaktır. Bu çerçevede ne kadar gelişmiş olursanız, şirketinizin dijitalleşme çabaları o kadar verimli ve etkili olur.

Dijital Dönüşüm Olgunluk Düzeyi Nasıl Belirlenir?

Başarılı dijital dönüşüm süreçleri, yüksek dijital olgunluk yeteneğine dayanır. Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Modelleri ise, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler ve ayrıca üretim ve hizmet satan işletmeler açısından değişiklikler gösterir. Bu sebeple birçok Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Modeli mevcuttur ve tek bir standart yoktur. Olgunluk Analizi Modellerinden bazıları:

• Google Dijital Olgunluk Analizi Modeli
• S.I.R.I (Smart Industry Readiness Index)
• D3A Dijital Olgunluk Analizi
• McKinsey Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi
• Deloitte vb kurumların uyguladığı birçok dijital dönüşüm olgunluk analizi metodu mevcuttur.

Hepsinin temel değerlendirme alanları aynı olsa da detaylarda farklılıklar gösterirler.

Olgunluk Analizi Parametlerine Genel Bir Bakış

• Kurum içi strateji
• Liderlik
• Ürün ya da hizmetler
• Operasyonlar
• Yatay ve dikey entegrasyon
• Otomasyon
• Kültür
• İnsan Kaynağı ve yetkinlikler
• Yönetim ve yönetişim
• Teknoloji
• İyileştirme hedefleri
• Başarılı dijital dönüşüm örnekleri vb.

Bununla birlikte her ölçekteki veya sektördeki firma için dikkate alınması gereken bazı temel alanlar vardır. Bunlar firmaların dijital olgunluğunun değerlendirilmesi ve iyileştirme için kilit alanlardır. Yararlı bir çerçeve sunmak için burada sizlerle paylaşmak isterim.

Süreçler

• Operasyonlar
• Tedarik zinciri yönetimi
• Ürün & Hizmet yaşam döngüsü

Teknoloji

• Otomasyon
• Entegrasyon
• Kurumsal Zeka

Organizasyon

• Çalışan gelişim yetkinlikleri
• Dijital strateji ve yönetim 

Dijital Dönüşüm Olgunluk Analizi Çalışmasının Adımları

Analizin kapsamını tanımlayın: Bu, kuruluşun süreçler, sistemler veya teknolojiler gibi analiz tarafından kapsanacak belirli alanlarının tanımlanmasını içerir.

Kilit paydaşları belirleyin: Bunlar, analize dahil olacak ve sonuçta sonuçlardan etkilenecek olan bireyler veya gruplardır.

Bir dizi değerlendirme kriteri geliştirin: Bu, kuruluşun dijital teknolojileri kullanımı, veri toplama ve analiz etme yeteneği ve müşteri katılım düzeyi gibi değerlendirilecek belirli alanların veya boyutların tanımlanmasını içerir.

Veri toplama ve analiz etme: Bu, anketler, görüşmeler ve mevcut veri kaynakları gibi çeşitli kaynaklardan veri toplamayı ve bu verileri kuruluşun mevcut dijital olgunluk düzeyini değerlendirmek için kullanmayı içerir.

İyileştirme alanlarını belirleyin: Analizin sonuçlarına göre kuruluş, dijital olarak daha olgun hale gelmek için iyileştirmesi gereken alanları belirleyebilir.

Bir eylem planı geliştirin: Bu, belirli amaç ve hedeflerin belirlenmesini ve bunlara ulaşmak için atılacak adımların ana hatlarını içerir.

Kuruluşun dijital ihtiyaçları ve yetenekleri zaman içinde gelişmeye devam edeceğinden, dijital dönüşüm olgunluk analizinin devam eden bir süreç olduğuna dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, değişen pazar koşullarına ve müşteri beklentilerine ayak uydurduğundan emin olmak için kuruluşun dijital olgunluğunu düzenli olarak gözden geçirmek ve güncellemek önemlidir.

Dijital Dönüşüm Olgunluk Analiz Yöntemleri

Dijital dönüşüm, verimliliği artırmak, müşteri katılımını iyileştirmek ve iş büyümesini desteklemek için bir kuruluşun dijital süreçlerini, sistemlerini ve teknolojilerini optimize etme sürecidir. Bu süreçte önemli bir adım, kuruluşun mevcut dijital hazırlık düzeyini değerlendirmek ve iyileştirme alanlarını belirlemek için bir dijital dönüşüm olgunluk analizi yürütmektir.

Dijital dönüşüm olgunluk analizi yapmak için kullanılabilecek, her biri kendi güçlü yönleri ve sınırlamaları olan birkaç yöntem vardır. Bazı yaygın yöntemler şunları içerir:

Mevcut Durum Analizi: Bu, kuruluşun önceden tanımlanmış bir dizi kriteri kullanarak kendi dijital olgunluğunu değerlendirmesini içerir. Bu, kuruluş içindeki kilit paydaşlar tarafından doldurulan bir anket veya soru formu aracılığıyla yapılabilir. Öz-değerlendirmenin bir faydası, hızlı ve ucuz bir şekilde yapılabilmesidir, ancak kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin kapsamlı bir görüş sağlayamayabilir.

Kıyaslama (Benchmarking): Bu, kuruluşun dijital olgunluğunun aynı endüstri veya sektördeki diğer kuruluşlarla karşılaştırılmasını içerir. Bu, endüstri kıyaslamaları veya McKinsey tarafından geliştirilen Dijital Olgunluk Modeli gibi kıyaslama araçları aracılığıyla yapılabilir. Kıyaslama yararlı bir karşılaştırma noktası sağlar, ancak kuruluşun özel ihtiyaçlarını ve hedeflerini doğru bir şekilde yansıtmayabilir.

Uzman İncelemesi: Bu, kuruluşun dijital olgunluğunu gözden geçirmek ve iyileştirme için öneriler sağlamak üzere bir uzman ekibiyle çalışmayı içerir. Bu uzmanlar, dijital dönüşüm konusunda uzmanlığa sahip danışmanları veya sektör uzmanlarını içerebilir. Uzman incelemesi, değerli iç görüler ve tavsiyeler sağlayabilir.

Veri analizi: Bu, kuruluşun dijital olgunluğunu değerlendirmek için müşteri geri bildirimi, dahili veriler veya pazar verileri gibi çeşitli kaynaklardan gelen verilerin analiz edilmesini içerir. Bu, veri görselleştirme araçları veya istatistiksel analiz yoluyla yapılabilir. Veri analizi, kuruluşun dijital olgunluğunun ayrıntılı ve objektif bir görünümünü sağlayabilir, ancak zaman ve kaynaklar açısından önemli bir yatırım gerektirebilir.

Mülakatlar ve Odak grupları: Bu, kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin iç görülerini ve bakış açılarını toplamak için kuruluş içindeki kilit paydaşlarla görüşmeler veya odak grupları yürütülmesini içerir. Mülakatlar ve odak grupları, değerli iç görüler sağlayabilir ve kuruluşun dijital olgunluğuna ilişkin daha bütünsel bir görüş sağlayabilir, ancak bunlar öznel olabilir ve temsili bir örneklem sağlamayabilir.

Tek bir yöntemin, bir kuruluşun dijital olgunluğunun tam bir resmini sağlama olasılığının yüksek olmadığına dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, kuruluşun dijital hazır olma durumu hakkında daha kapsamlı bir anlayış elde etmek için bir yöntem kombinasyonu kullanmak genellikle faydalıdır. Kuruluşlar, düzenli olarak bir dijital dönüşüm olgunluk analizi yaparak ve zayıf alanlarını iyileştirmek için harekete geçerek, günümüzün dijital ortamında rekabet etmek için iyi bir konuma sahip olduklarından emin olabilirler.

Dijital Dönüşümdeki Başarısızlık Nedenleri

• Süreçlerin karmaşıklığı

İşletmelerin büyümesinin, süreçlerin fazlalaşması, detaylanması, müşteri ve tedarikçilerin artması gibi bir çok sonucu olur.  Bu karmaşıklık başta kurum liderleri olmak üzere norm kadronun gözünü korkutur.

• Kaynak Eksikliği

Zaman, finansal kaynak, dijital okuryazarlık yetkinliği yüksek personel eksikliği gibi birçok sebep bazen de bahane olarak kullanılır♥

• Teknolojinin Benimsenmemesi

Doğru zamanda doğru teknolojinin seçilememesi veya yanlış teknolojik çözümlerin seçilmesi sebebiyle kurumlar teknoloji çöplüğü haline gelir. Bu durumu toplarlamak daha da zordur. Çünkü maalesef mevcut teknoloji bir analiz sonucu ya da uzman yönlendirmesi ile değil, tavsiye ile alınmıştır♥

• Değişime Direnç

Bireysel veya kurumsal direnç en çok karşılaşılan durumdur. Değişim ve dönüşüm rahatlık, konfor alanı dışına çıkılmasını ve sorumluluk alınmasını gerektirir. Çünkü başarı emek gerektirir.

• Veri Koruma ve Güvenlik İhlali

Her yerden erişimi kolaylaştıran bulut çözümler, beraberinde güvenlik önlemlerini de getirmektedir. Özellikle küçük ve orta ölçekli firmaların bu konudaki bilinçsizliği korkuya sebep olmakta ve dönüşümlerden ya da bulut çözümlerden uzak durmaktadırlar.

• Üst Yönetim Tahahüttünün Eksikliği

Bu tarz değişim, dönüşüm projelerinde üst yönetimin liderliği, öncülüğü, ekipleri motive edici yaklaşımı, sahiplenmesi ve profesyonelliği önem kazanmaktadır. Aksi takdirde böyle bir zorlu projeyi tek başına bir proje yöneticisi kaldıramaz.

• Sürekli Değişimden Kaynaklanan Yorgunluk

Kurumların değişimleri “kervan yolda güdülür” usulü ele almaları, çalışan herkesi yorar ve motivasyon kırar. Stratejiler böyle zamanlar için vardır. Sektörel araştırmalar, benchmarking çalışmaları, ekonomik ve teknolojik değişim vb bir çok kriter normalde kurumlarda sene başlarında düşünülmeli, ele alınmalı, araştırılmalı ve “en kötü duruma” hazır olacak şekilde stratejiler hazırlanmalı. Ama maalesef ülkemizde çok az işletmenin böyle bir strateji çalışması yapma alışkanlığı mevcut.

• Kuruluşların Müşterilerinin Kendilerinden Ne istediğini Anlayamaması

Akıllı hale gelememiş bir işletme, müşterilerine ait bilgileri de doğal olarak toplayamaz. Toplamaz. Şirketlerin önce kendilerinin süreç, insan ve teknoloji entegrasyonu ile dijital bir hafıza oluşturmaları ve Akıllı Bir Şirket haline gelmeleri gerekmektedir. Neyi kastediyorum? Kurum içinde kullanılacak bir bilgi teknolojileri çözümü ile (yazılım) tüm süreçlere ait bilgiler bir kayıt birliği halinde toplanmalı ve yönetsel göstergeler üzerinden analiz edilerek, raporlanarak ve sürekli bir kıyaslama çalışması ile sayısal olarak yönetilmeli. Şunu bir kez daha hatırlatmama izin verin:

Ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz”

• Kurumsal Bir Zekaya Sahip Olmadan Yani Akıllı Bir Şirket Olmadan Dönüşmeye Kalkmaları

Şirketlerin ölçülebilir ve yönetilebilir bir sistem kurarak, kurum içinde dijital bir hafıza oluşturmaları gerekir. Yani şirketin geçmiş, 3 senelik, 5 senelik, 10 senelik karlılık, verimlilik, satış & pazarlama, üretim vb. verilerine anlık olarak ulaşabilmesi lazım  

• Şirketlerin Dijital Dönüşüm Yolculuğuna Dijital Olgunluk Eğrisinin Neresinde Olduklarını Bilmeden Başlamaları

Türkiye’de hala çoğu firma “Dijital Olgunluk Testinin” ne varlığının ne de ne olduğunun bilincinde. Dolayısıyla bu Dijital Dönüşüm konuları da biraz laf kalabalıklığı ve tavsiye usulü ilerliyor. Öyle olunca da bir metodoloji olmadan, mevcut durum bilgisine sahip olmadan kurumlar ilerliyor. Yani ellerinde bir yol haritası olmuyor. Ama maalesef bu şekilde başlayan çoğu proje başarısızlığa mahkûm.

Kaynak: https://www.gulaysavas.com.tr/dijital-donusum-olgunluk-analizi-nedir-nasil-yapilir/